Op deze pagina de oproep van gemeente Rotterdam, waar het plan ‘Expeditie 55+’ voor is geschreven.

Testcases: Met ontwerpkracht eenzaamheid ouderen tegengaan
Het doel is om ontwerpkracht in te zetten in het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen. Er is gekozen voor een gerichte aanpak met vier testcases. Ontwerpers en makers wordt gevraagd om in hun onderzoeksvoorstel in te gaan op een van deze vier testcases en te omschrijven op welke manier zij hun ontwerpkracht willen inzetten.

Testcase 1: De ontmoetingsruimte in een seniorencomplex
Hoe kunnen dergelijke ruimten functioneel meer gaan bijdragen aan het bestrijden van eenzaamheid onder ouderen, hierbij rekening houdend met de diversiteit van behoeften en wensen onder ouderen als gevolg van verschillende leefstijlen en karakters (extravert- introvert)?

Rotterdam kent meer dan 200 seniorencomplexen (55+) waar ook vaak een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte is. Deze ruimte is bedoeld om ouderen samen te laten komen en een mogelijkheid te bieden tot het organiseren van gemeenschappelijke activiteiten. We zien in een aantal seniorencomplexen dat de ruimte slechts door een beperkt groep wordt gebruikt, die andere ouderen uitsluit. Ook wordt de ruimte niet altijd optimaal benut.

Testcase 2: Het seniorencomplex an sich
Hoe kan het seniorencomplex zelf (gangen, galerijen, binnen- en buitenmuren etc.) en de directe omgeving (tuin, entree) behorend bij het gebouw meer bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid?

Testcase 3: De fysieke en sociale omgeving van het seniorencomplex
Hoe kan de fysieke omgeving van het seniorencomplex bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid onder ouderen? Bijvoorbeeld straat, inrichting van looproutes, winkels in de buurt etc.

Testcase 4: De inzet van digitale toepassingen
Hoe kunnen digitale toepassingen bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid onder ouderen in het seniorencomplex? En hoe zijn deze breed toegankelijk voor ook de meer kwetsbare ouderen?

Voor de vier testcases geldt:
Als de omgeving tevens verleidt tot meer in fysieke actie komen, heeft het een extra meerwaarde in het kader van preventieve gezondheid. Een uitdaging is ook om (de omgeving van) het complex aantrekkelijker te maken voor het grotere sociale netwerk (mensen uit de buurt, kleinkinderen etc.) zodat de complexen minder eilandjes vormen. Denk bijvoorbeeld ook aan het uitbreiden van de ontmoetingsruimte met een logeerfunctie voor kinderen die mantelzorg willen verrichten.

De verwachting is dat een interdisciplinaire benadering passend is bij deze opgave. Gezien de huidige maatregelen en richtlijnen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, zijn bijeenkomsten niet mogelijk. Dat zal ook effect hebben op de manier van werken en/of de omvang van het aantal betrokken ontwerpers, makers of anderszins betrokkenen.

Bij wijze van pilot overweegt de gemeente een aantal ontwerpers en makers te betrekken bij een aantal testcases. Het doel van die testcases is om te verkennen hoe we met ontwerpkracht eenzaamheid onder ouderen kunnen tegengaan. Eenzaamheid onder ouderen is een maatschappelijk probleem in Rotterdam. Van de ouderen geeft 53% aan dat ze eenzaam zijn. Het programma Rotterdam Ouder en Wijzer zet in op het bestrijden van eenzaamheid onder ouderen.

Eenzaamheid is complex en kent verschillende facetten. Niet alleen een sociaal netwerk en een zingevende dagbesteding, maar ook een fijne woning en woonomgeving, goede zorg, ondersteuning en voorzieningen kunnen bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid onder ouderen. Een interessante vraag is bijvoorbeeld hoe de directe woonomgeving van ouderen van invloed kan zijn op de eenzaamheid van ouderen.

Door haar werkwijze is de ontwerpsector in staat complexe vraagstukken en opgaven te doorgronden en met onverwachte oplossingen te komen. De gemeente Rotterdam wil het Rotterdamse ontwerpklimaat versterken en ontwerpers verbinden en betrekken bij de maatschappelijke en stedelijke uitdagingen waar de stad voor staat.

Subsidieregeling eenmalige subsidies pilot Eenzaamheid Ouderen

Inleiding

De creatieve industrie is een bron van toegepaste creativiteit en vernieuwing, wat leidt tot innovatieve producten en diensten. De sector onderscheidt zich door een onconventionele en dynamische werkwijze, die haar in staat stelt complexe vraagstukken te doorgronden en met onverwachte oplossingen te komen. Hierdoor is de creatieve industrie ook vaak een innovatiemotor in andere sectoren. In Rotterdam is de creatieve industrie sterk vertegenwoordigd. De gemeente Rotterdam wil het Rotterdamse ontwerpklimaat verder versterken, ontwerptalent ondersteunen en ontwerpers betrekken bij maatschappelijke en grootstedelijke vraagstukken.

Beleidsuitgangspunten en doelstelling

Op dit moment vraagt de veranderende samenleving om creatieve en innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, zoals de energietransitie of de inclusieve stad. Dat is niet alleen een opgave voor de gemeente, maar voor de hele stad. De Rotterdamse Cultuurvisie stelt daarom innovatie, inclusiviteit en interconnectiviteit (o.a. de samenwerking tussen de cultuur- en creatieve sector en andere domeinen) centraal. De visie betoogt: “Het ligt voor de hand de Rotterdamse creatieve sector (…) de komende jaren intensief te betrekken bij deze vraagstukken. In de eerste plaats omdat zij vanuit hun expertise een bijdrage kunnen leveren. Daarnaast omdat zij deze kennis daadwerkelijk in de praktijk kunnen brengen en daarmee transitie en transformatie bevorderen.”

In juni 2019 heeft het college van burgemeester en wethouders het beleid voor de Rotterdamse creatieve industrie vastgesteld. Hierin worden drie hoofdambities beschreven:

1. Versterken van de creatieve infrastructuur
2. Ondersteunen van ontwerptalent
3. Inzetten van ontwerpkracht en design thinking bij Rotterdamse vraagstukken

Om deze ambities en die uit de Rotterdamse Cultuurvisie te kunnen verwezenlijken, volstaat het huidige subsidie-instrumentarium niet; bij de subsidieregelingen voor projecten binnen de afdeling Cultuur ligt bijvoorbeeld de focus op de artistieke kwaliteit van ontwerpprojecten, niet op hun maatschappelijke waarde.

In de ontwerpsector is het instrument ‘open oproep’ gebruikelijk. Deze oproepen worden uitgeschreven naar aanleiding van een specifiek onderwerp of als er een specifieke doelgroep bereikt moet worden. Dit is tegelijk ook het verschil met een reguliere subsidieregeling; dat is een vaststaand kader met vaak vaststaande sluitingsdata, terwijl een open oproep steeds de focus legt op een ander maatschappelijk vraagstuk en de frequentie en het aantal open oproepen mede afhankelijk is van de actualiteit. Het biedt zo de mogelijkheid om voor specifieke vraagstukken ontwerpkracht in te zetten. Deze ondersteuningsvorm bestaat echter nog niet bij de gemeente Rotterdam. De gemeente voert daarom deze pilot uit als experiment om te onderzoeken op welke manier de gemeente ontwerpers kan betrekken bij een (ontwerpend) onderzoekstraject naar een actueel en relevant maatschappelijk vraagstuk: voor deze pilot is dat eenzaamheid onder ouderen.

De pilot bestaat uit twee fasen: in de eerste fase is gevraagd aan ontwerpers hun interesse kenbaar te maken. De tweede fase bestaat uit een uitvraag om formele onderzoeksvoorstellen in te dienen naar aanleiding van een aantal testcases:
1) de ontmoetingsruimte in een seniorencomplex;
2) het seniorencomplex an sich;
3) de fysieke en sociale omgeving van het seniorencomplex;
4) de inzet van digitale toepassingen.
Bij deze subsidieregeling is als bijlage gevoegd het document “Testcases: Met ontwerpkracht eenzaamheid ouderen tegengaan”. Dit document bevat een uitgebreidere beschrijving van de vier testcases.
Aanvragers dienen in hun onderzoeksvoorstel in te gaan op een (of meer) van deze vier testcases en te omschrijven op welke manier zij hun ontwerpkracht willen inzetten.

Het doel van de pilot is om ontwerpkracht in te zetten in het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen. Er is gekozen voor een gerichte aanpak met vier testcases (zie bijlage).
Ingediende subsidieaanvragen worden getoetst op:

  • –  de aansluiting van het onderzoeksvoorstel op het doel en opzet van de pilot;
  • –  in hoeverre het voorstel tot nieuwe inzichten leidt of gangbare inzichten en werkwijzen ter discussie stelt;
  • –  de aansluiting van het voorstel op de gekozen testcase.

Kwaliteitscriterium

Ingediende voorstellen worden verder getoetst op:

  • –  de voorgestelde opzet, deskundigheid, planning, begroting en debeoogde resultaten;
  • –  organisatorische deugdelijkheid: om een project succesvol tot standte brengen en af te ronden is een goede organisatie van belang. De organisatiekracht en -capaciteit, nodig om een project tot een succes te maken, past bij de omvang en complexiteit van het project;
  • –  een transparante begroting die sluitend is.

Rotterdams belang

Om in aanmerking te kunnen komen voor subsidie moet het project een Rotterdams belang dienen. De activiteit vindt plaats in Rotterdam of draagt bij aan de ontwikkeling van Rotterdamse ontwerpers.

Doelgroep

Om in aanmerking te kunnen komen voor subsidie is de aanvrager professioneel werkzaam als ontwerper en genereert als zodanig inkomsten. De aanvrager staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.

Procedure

  • –  De aanvraag wordt online ingediend via het digitale subsidieloket van de gemeente Rotterdam. De sluitingsdatum is 5 januari 2021. Na deze datum is het niet mogelijk om een aanvraag in te dienen of aanvullende informatie aan te leveren.
  • –  De aanvraag bestaat uit een volledig ingevuld online aanvraagformulier, met eventuele bijlagen, aangevuld met een projectplan. Het projectplan moet ten minste bevatten:
    • welke testcase is gekozen;
    • een onderbouwing voor de gekozen testcase, inclusief een visie op de bijbehorende onderzoeksvraag;

• een omschrijving van gekozen opzet en methodiek;

  • een omschrijving van de organisatie en betrokken deskundigheid, inclusief ervaring en expertise op dit vraagstuk;
  • een planning;
  • een transparante en gedetailleerde begroting van kosten pluseen dekkingsplan.
  • Uit het projectplan moet duidelijk worden op welke manier hetvoorstel een Rotterdams belang dient.