Jouw zorg is mij een zorg
Er is minder geld voor professionele zorg. Mensen moeten bij een tijdelijke of lichte zorgvraag een beroep doen op hun netwerk. Maar wat als familie ver weg woont of het aan dit eigen netwerk ontbreekt? Dit vraagstuk is niet van instituties die minder mensen en middelen tot hun beschikking hebben, maar voor de samenleving als geheel. Kunnen en willen we meer omzien naar elkaar? Welk onbenut zorgpotentieel is er aanwezig in buurten? Dit onderzoek gaat over iedere straat en iedere buurt, ook over jouw buurman. Zo zijn we tot de titel van ons project gekomen; jouw zorg is mij een zorg.
Welke concepten/ideeën/interventies helpen om netwerken te maken die op lokaal niveau bijdragen aan het welzijn van mensen die (tijdelijk) lichte zorg nodig hebben maar (even) geen beroep kunnen of willen doen op mantelzorgers?
Ons doel is netwerken te maken die worden ingezet bij lichte zorgvragen en andere vormen van burenhulp. Dit doen we door aan te sluiten bij wat er al in een straat gebeurt en dit een extra zetje te geven. Wanneer je de buren kent vraag je veel gemakkelijker om hulp als dat nodig is. We zijn er achter gekomen dat burencontact niet vanzelfsprekend is en de stap richting contact ongemakkelijk gevonden wordt. Met de veranderingen in de zorg moeten we meer een beroep doen op de mensen om ons heen, maar hoe werkt dat; het vragen en aanbieden van lichte ondersteuning en hulp? Wij willen dit ongemak doorbreken. We werken hierin graag samen met gemeenten, zorgorganisaties of andere partijen die op heel lokaal niveau mensen bij elkaar willen betrekken.
De kracht van onze werkwijze hebben we laten zien in een straat in de volksbuurt Wipstrik-Zuid in Zwolle. Hier onderzochten we tussen augustus 2015 en januari 2016 welke concepten/ideeën/interventies helpen om buren meer bij elkaar te betrekken. In de straat plaatsten we een buurtkast waarin al onze bedachte vormen een plek kregen. We hebben ontdekt dat mensen graag iets voor hun buren willen doen, maar dat de drempel om zelf om hulp te vragen hoog is. Ook hebben mensen weinig contact met hun buren, terwijl ze hier wel naar verlangen.
‘‘Vroeger was dit onderzoek niet nodig. Je kwam elkaar gewoon tegen. Ja, toen was saamhorigheid nog echt een begrip.’’
In het ontwerpend onderzoek hebben we moderne alibi’s voor sociaal contact ontwikkeld. Een alibi is een ‘contact smoes’. Het helpt om contact te maken op een laagdrempelige manier, zonder dat je jezelf kwetsbaar hoeft op te stellen. Ook helpt een alibi om contact af te bakenen. Bijvoorbeeld het uitlaten van de hond. “Nu gaat fikkie weer verder hoor”.
Alle ontwerpen en interventies zijn alibi’s voor contact. In de volksbuurt in Zwolle maakten we onder andere de ‘Welkom in de straat doos’, de ‘Buurtkast’ en de ‘ik bied aan / ik kan wel gebruiken-stickers’ voor bij de deurbel. De interventie ‘Groen? Gewoon doen!’ was dé gespreksstarter om met elkaar aan de slag te gaan met het groen in de straat.
Andere fysieke en/of sociale constructies van een buurt vragen om hele andere ontwerpen en zetjes dan de ontwerpen die we voor de volkswijk ontwikkelden. In het door ons onderzochte flatgebouw speelde de ‘tijdelijkheid’ een grote rol, en gebruikten we bijvoorbeeld de lift als plek om verschillende interventies uit te testen.
De vinexwijk gaf weer nieuwe uitdagingen, zo werden vele voordeuren geblokkeerd door kinderwagens, hierdoor gebruikte niemand zijn voordeur en werd contact met de overburen gemist. Ook richtten we een club op om de contacten tussen koop en huur aan te wakkeren.
Van februari 2016 – juni 2016 waren we aan de slag in een flatgebouw in de Aa-landen in Zwolle. Gevolgd door een onderzoek in een nieuwbouwwijk in Holtenbroek in Zwolle, samen met studenten Zorg en Welzijn (SAW) van het Deltion College.
We ontsluiten de resultaten van ons onderzoek en onze verrassend andere aanpak graag in ‘workouts’ social design, bijvoorbeeld voor professionals van de toekomst, wijkteams en woningbouwcorporaties. Dit deden we eerder voor Deltion College Zwolle (zorg en welzijn), Saxion Hogeschool (urban studies), gemeente Zwolle (wijkteams) en Delta Wonen en Openbaar Belang.
Lees verder op onze website: jouw zorg is mij een zorg
“Wanneer je zoekt naar mogelijkheden om burencontacten te versterken helpt het niet om te kijken vanuit de bril; buren hebben bijna geen contact met elkaar, hoe gaan we dit oplossen? Het ontwerpen van moderne alibi’s voor sociaal contact is veel kansrijker. Een guerilla- buurtbarbecue, weggeefbloemen, iedereen een hond, of bewust een praatje maken bij het aannemen of ophalen van postpakketten van de buren zijn voorbeelden van contactversterkers.”
“Nieuwkomers in de straat doen niet eens de moeite om zichzelf voor te stellen. Dat is toch je plicht? ik vind het jammer dat dit niet gebeurt.”
“Iedereen heeft wel twintig minuten in een week over voor een ander”
Jouw zorg is mij een zorg
Welke concepten/ideeën/interventies helpen om netwerken te maken die op lokaal niveau bijdragen aan het welzijn van mensen die (tijdelijk) lichte zorg nodig hebben maar (even) geen beroep kunnen of willen doen op mantelzorgers?
Periode | 2015 – 2017
Onderzoeksmethoden | Veldonderzoek, artistiek onderzoek, co-creatie, nudgen, onaf, prototyping, co-design
Opdrachtgevers | Eigen iniatief, later in samenwerking met Alliander, Gemeente Zwolle en Deltion College.
Projectteam | Anne Marth Kuilder (antropoloog en social designer), Berend Oosterhuis (trainer en coach), Corinne Tijsseling (sociaal werker)
Publicaties
De Stentor
Dutch Design Week