Niets voor mij

“Prima zo’n wijkcentrum, maar niets voor mij.” We kregen het meer dan eens te horen in de Flevowijk in Kampen. De gemeente wil wijkcentrum ’t Middelpunt inzetten voor meer sociale cohesie in de buurt, die volgens de statistieken met grootstedelijke problematiek kampt. Nu zorgbehoevende burgers steeds meer op hun omgeving moeten gaan steunen, is het van belang hun netwerk in de buurt te versterken. Maar terwijl het centrum door een onderzoeksbureau zelfs werd aangemerkt als kracht pand, was het tot voor kort wel erg stil in het gebouw. Vanuit de overtuiging dat een goed ontworpen en aantrekkelijk wijkcentrum een plek creëert voor het leggen van relaties, zijn we dit ontwerpend onderzoek gestart.

Wat is er nodig om van wijkcentrum ’t Middelpunt in Kampen een collectieve, uitnodigende plek maken waar verschillende belangen aan elkaar verknoopt kunnen worden om de Flevowijk socialer en gezonder te maken?

Met een team van architecten en social designers deden we onderzoek naar wijkcentrum ‘T Middelpunt in Kampen. In ruim zes maanden onderzochten we hoe we het wijkcentrum tot collectieve en uitnodigende plek voor alle wijkbewoners konden maken. Onze ambitie: een aanstekelijk proces op gang brengen, waardoor de Flevowijk gaat bruisen.

We trokken de wijk in en spraken met bewoners, gebruikers en andere betrokken bij het wijkcentrum en de Flevowijk. Wat leeft er? Welke wensen en ideeën hebben deze verschillende groepen? Hoe kunnen we belangen en wensen aan elkaar verbinden, zodat ze elkaar versterken?
Vanuit de opbrengsten van het veldonderzoek begon het creatieve proces. We re-frameden het vraagstuk en ontwikkelden creatieve interventies om bewoners in beweging te krijgen. Tegelijkertijd analyseerden de architecten de fysieke constructie en de omgeving van het wijkcentrum. Door bewust kruisbestuiving tussen de verschillende disciplines te laten ontstaan, werd het vraagstuk van alle kanten belicht. Zo ontstonden oplossingsrichtingen en interventies die nog beter aansloten en waar de sociale componenten werden versterkt door de fysieke omgeving.

We hebben creatieve interventies en architectonische scenario’s in co-creatie met betrokkenen en gebruikers getest en verder ontwikkeld. De opbrengsten kan je lezen in de tussenresultaten en ons eindverslag met de aanbevelingen voor het vervolg.

Thema’s die we hebben uitgewerkt zijn onder andere: de vindbaarheid van het wijcentrum, niets voor mij / iets voor mij, animo en programma, doorbreken van grenzen, verbindingen in de buurt, het vormgeven van de hal als ontmoetingsplek, de adoptie als gemeente en woningbouwcorporaties van het wichtelmannetje en het frame als ‘levenskunstenaar’. Hieronder een aantal van onze interventies en social designs:

#1 Niets voor mij

We hebben tijdens ons onderzoek veel redenen gehoord waarom mensen vonden dat een buurtcentrum wel waarde had, maar ‘niets voor hen’ was. Tegelijkertijd was er wel behoefte aan contact en werd een laagdrempelige manier van ontmoeten gemist. ‘Gewoon een kopje koffie drinken’ werd in 80% van de interviews genoemd. Op mokken konden deelnemers tijdens de bijeenkomsten met porseleinstiften aangeven waarom een wijkcentrum wel of niet iets voor hen was, door de ‘n’ van ‘niets voor mij’ wel of niet door te krassen, of op de onderkant van de mok kon worden opgeschreven waar mensen toch wel behoefte aan hadden. Met deze werkvorm gaven we ook ruimte aan het negatieve imago en de vooroordelen rondom een wijkcentrum.

#2 Animo en programma

Iedereen had wel ideeën over wat leuk zou zijn om te doen in het wijkcentrum. We maakten hiervoor een eenvoudige werkvorm. Van alle verzamelde ideeën hebben we iconen gemaakt en bezoekers/bewoners/gebruikers konden turven wat hen het meeste aansprak. Zo werd direct zichtbaar waar veel vraag naar was en was het gesprek over het ‘programma en aanbod’ laagdrempeliger te voeren. Iedereen kon op deze manier aanvullingen doen en wensen kenbaar maken.

#3 Vindbaarheid

Welk wijkcentrum? Veel bewoners wisten niet dat er überhaupt een wijkcentrum was. Tijd om aan de slag te gaan met de vindbaarheid. Voorafgaande aan de feestelijke middag, gingen we aan de slag met een creatieve interventie voor de vindbaarheid van het wijkcentrum. Als prototype maakten we 26 verschillende bordjes die vanaf de meest gebruikte routes, mensen op creatieve wijze naar het het wijkcentrum wees. Een zeer geslaagd experiment.

#4 DOE ER DAN WAT AAN!

Hoe kan de wijk nog leuker, groener en socialer worden gemaakt?
Het ‘verpauperen’ van de wijk werd vaak genoemd, maar tegelijkertijd proefden we een zekere afwachtendheid. We wilden dit veel benoemde thema de nodige aandacht geven, en tegelijkertijd voorkomen dat het gesprek zou stranden bij de uitspraak “ze doen er niets aan”. Hieruit hebben we ‘Doe er dan wat aan’ geïntroduceerd.Interventies die eruit voortkwamen waren o.a. de Flevowijk voortuindag, het Bankjescollectief (een bestaand initiatief van we the people) en Wichtelen.

*Wichtel: een klein kaboutertje dat stiekem, zonder dat iemand het doorheeft, lieve dingen doet. Je kunt wichtel gebruiken en achterlaten op een plek waar je zomaar iets voor een ander hebt gedaan. zoals vuilnis wegbrengen, een heg snoeien een bosje bloemen halen voor je buur.

Architectonische scenario’s

Naast de sociale interventies werkte de architect Mauro Parravicini de architectonische scenario’s uit om van ‘t Middelpunt weer een waardevolle plek voor de buurt te maken. De voorstellen voor deze interventies zijn geen kant-en-klare projecten, maar (wilde) ideeën of gedachte-experimenten , om te laten zien dat een andere, positieve uitstraling van het gebouw mogelijk is. Ook met beperkte middelen en door slim (her)gebruik van bestaand materiaal en de kansen die het gebouw nu al biedt. Voorbeelden hiervan zijneen creatief lijnenspel in de buurt dat doorloopt in het gebouw, een buurtcafé, een uitnodigende luifel en een groene gevel.

Onze opdracht zit erop, maar de nieuwe toekomst voor wijkcentrum ‘t Middelpunt als laagdrempelige ontmoetingsplek in de Flevowijk is pas net begonnen. Wij hopen dat we aan de positieve energie, die al aanwezig was rondom het wijkcentrum, hebben kunnen toevoegen en de mensen te hebben geïnspireerd er samen in de Flevowijk iets moois van te maken. Voor de gehele verslaglegging kunt u de “Niets voor mij” publicatie bekijken.

Co-creatie-Tstralendmiddelpunt social design architectuur

“We mochten eens op een woensdagmiddag binnenkomen bij het wijkcentrum en toen kregen we limonade, dat was echt zo leuk!!” Buurtkinderen

“Er is weer energie om samen iets te ondernemen” Wethouder Eibert Spaan

“Ik wil hier wel oud worden, ik woon hier al dertien jaar zonder zorgen en heerlijk rustig. De flat tegenover mijn huis zit vol met ‘beveiligers’. Die senioren houden alles in de gaten en dat vind ik wel prettig.” – buurtbewoner

“De Flevowijk mist alleen sociale dingen; laagdrempelig, gewoon een bakje koffie of thee drinken met je buren. Ik zou in het buurthuis wel aan Tai Chi willen doen. Voorheen deed ik veel meer aan vechtsporten, maar dat kan door hartproblemen niet meer.” Buurtbewoner

Niets voor mij

Wat is er nodig om van wijkcentrum ’t Middelpunt in Kampen een collectieve, uitnodigende plek maken waar verschillende belangen aan elkaar verknoopt kunnen worden om de Flevowijk socialer en gezonder te maken?

Periode | september 2017 tot maart 2018

Onderzoeksmethoden | Artistiek onderzoek, veldonderzoek, context mapping, diepte interviews, placeholders, scenario’s placemaking, prototyping co-creatie, framing en reframing

Opdrachtgevers | Gemeente Kampen en Stimuleringsfonds Creatieve Industrie

Projectteam | Mauro Parravicini (architect), Anne Marth Kuilder (antropoloog, organisatie adviseur, social designer), Willemieke van den Brink–Gouwentak (social designer)

Publicaties
De Stentor
Stimulerings Fonds
RTV IJsselmond
Kamper Nieuws

Niets voor mij

#1 Niets voor mij

#2 Animo en programma

#3 Vindbaarheid

#4 DOE ER DAN WAT AAN!

Architectonische scenario’s

“We mochten eens op een woensdagmiddag binnenkomen bij het wijkcentrum en toen kregen we limonade, dat was echt zo leuk!!” Buurtkinderen

“Er is weer energie om samen iets te ondernemen” Wethouder Eibert Spaan

“Ik wil hier wel oud worden, ik woon hier al dertien jaar zonder zorgen en heerlijk rustig. De flat tegenover mijn huis zit vol met ‘beveiligers’. Die senioren houden alles in de gaten en dat vind ik wel prettig.” – buurtbewoner

“De Flevowijk mist alleen sociale dingen; laagdrempelig, gewoon een bakje koffie of thee drinken met je buren. Ik zou in het buurthuis wel aan Tai Chi willen doen. Voorheen deed ik veel meer aan vechtsporten, maar dat kan door hartproblemen niet meer.” Buurtbewoner

Niets voor mij

Wat is er nodig om van wijkcentrum ’t Middelpunt in Kampen een collectieve, uitnodigende plek maken waar verschillende belangen aan elkaar verknoopt kunnen worden om de Flevowijk socialer en gezonder te maken?

Gerelateerde projecten